Slav Tahakkümü Dönemi
Muhammed Emin Han, önceleri Slavlara biat eder gibi görünse de bu politik hamlesi ile Kazan Tahtına geçtikten sonra ülkesini Slav istilalarından kurtarmak için büyük çabalar sarf etmiştir. Ancak Kazan Hanlığına bağlı boyların ve özellikle Altın Orda Devleti sonrasında bölgeye yayılan Türk beyliklerinin desteklerini alamadığı için bu teşebbüslerinde başarılı olamamış, ülke Slavların müdahaleleriyle tahakküm altına girmiştir.

Saltanatının ilk dönemlerinde Slavlara karşı önemli bir direniş gösteremeyen Muhammed Emin Han, 1487-1495 yılları arasında kendisini desteklemiş ve saltanat makamına oturmasını sağlamış olan Slavların himayesinde varlığını devam ettirdi. Bu bağlamda Slav tüccarlara geniş imtiyazlar ve haklar tanındı. Slavların ülkedeki tahakkümü eline geçirmesi toplum nezdinde büyük sorunlara yol açmıştı. Slavların ülke içerisindeki ticarete yön vermeye başlaması, devletin ve toplumun imtiyazlı bir öğesi olarak hareket etmesi hem devletin asli unsuru olan Türk boylarını, hem de asli unsurlar kadar hak sahibi olan ve devletin tebaası olarak görülen Fin, Moğol, v.b. azınlıkları harekete geçirdi. Toplumsal itibarı yüksek olan güçlü boylar ve aşiretler, Muhammed Emin Han’ı saltanat makamından indirerek yerine saltanat ailesi mensuplarından Mamuk Han’ı başa geçirdiler (1495).

Mamuk Han’ın başa geçmesiyle Muhammed Emin Han, can güvenliğini sağlamak için Slavlara sığındı. Mamuk Han ise devletin idaresindeki başarısızlıkları nedeniyle toplum tarafından kabul görmedi. Kazan beylerinin giriştikleri darbe sükûtu hayalle sonuçlanmıştı. Bunun üzerine Kel Ahmet isimli bir Türk Beyi etrafında devlet idaresinde söz sahibi olmaya başlayan Türk Boyları, Slavlara karşı mukavemet göstermesi için getirdikleri Mamuk Han’ı indirmek için Slavlarla münasebete girişerek Mamuk Han’ın yerine Muhammed Emin Han’ın kardeşi Abdüllatif Han’ı saltanat makamına getirdiler.

Kel Ahmet önderliğindeki Türk Beyleri, Slav beyi 3. İvan’ın da buyruğu ile Abdüllatif Han’ı Kazan hükümdarı olarak tayin ettiler. Abdüllatif Han’ın annesi sonradan Kırım Han’ı Mengligerey ile evlenmişti. Abdüllatif Han’da üvey babası Kırım Han’ı Mengligerey’in himayesinde büyümüş ve Kırım Sarayında yetişmişti. Bu bakımdan Kırım Hanlığı ile yakın münasebetleri bulunan Abdüllatif Han, ağabeyi Muhammed Emin Han gibi Slavların boyunduruğu altında politikalar izlememiştir. Bilakis, çok genç yaşta Kazan Hanı olan Abdüllatif Han, yaşı ilerleyip ülke idaresindeki inisiyatifi eline almaya başlayınca Kırım Hanlığı ile yakın münasebetler geliştirmiş, Slavlar’ın ülke üzerindeki tahakkümünü kaldırmak için çaba sarf ederek bir anlamda 3. İvan’a itaatsizlik etmiştir. Abdüllatif Han, Slavların menfaatine politikalar izlemek yerine mücadeleci ve muhalif bir tavır takınınca ülke içindeki barışın bozulup Slavların taarruzlarına maruz kalınacağını düşünen Kel Ahmet önderliğindeki Türk beyleri, konuyu 3. İvan’a ileterek Abdüllatif Han’ın azledilmesini ve yerine Slavlar ile iyi ilişkiler içerisine girerek ülkeyi idare edecek bir Han’ın atanmasını talep ettiler. Bunun üzerine 3. İvan, Abdüllatif Han’ı tahtından indirerek, manevi oğlu olarak ilan ettiği Muhammed Emin Han’ı tekrar Kazan Hanlığının hükümdarlığına getirdi (1502).

Muhammed Emin Han, ilk olarak Slavların desteğiyle hükümdarlığa getirilmiş, sonraları Slavlar’a muhalif hareketlere girişince 3. İvan tarafından tahtından indirilmiş, bu süre zarfında 3. İvan’ın himayesinde yaşarak sadakat göstererek sevgisini kazanmış, böylelikle tekrar Kazan Hanlığına getirilmiştir. Ancak Muhammed Emin Han, 3. İvan’ın ölümünden (1505) sonra Slavlara karşı muhalif hareket edecek, Kazan Hanlığını Slav tahakkümünden kurtarmak için faaliyetler yürütecektir.

Muhammed Emin Han’ın Slav tahakkümüne karşı gerçekleştirdiği ilk uygulama, Slav tüccarların ülke içerisindeki nüfuzunu kırmak amacıyla Kazan panayırına gelen tüccarların kendi emriyle yağmalanması oldu (1505). Sonraki adımda ise Kazan-Moskova sınırında bulunan Novgorod üzerine taarruz ederek kenti kuşatıp yağmalayarak geri döndü. Muhammed Emin Han’ın amacı Slav topraklarına hükmetmek ya da Slavları tahakküm altına almak değildi. Zira buna ne gücü vardı ne de Slavları tebaa haline getirmek istiyordu. Muhammed Emin Han’ın amacı, uzun yıllardır devam eden Slav Tahakkümünü ortadan kaldırarak ülkesini yeniden bağımsız ve boyunduruk altında olmadan yönetebilmek ve Slavlarla iyi komşuluk ilişkileri tahsis edebilmekti. Muhammed Emin Han bu amacında muvaffak oldu. Slavlar, boyundurukları altında olan Kazan Hanlığını yeniden itaat altına almak için bir ordu gönderseler de başarılı olamadılar ve geri döndüler. Böylelikle Slavların Kazan Hanlığı üzerindeki hâkimiyeti sona ermiş, ülke üzerindeki Slav tahakkümü bir süre içinde olsa ortadan kalkmış oldu. Girişilen mücadeleler sonrasında yapılan karşılıklı barış antlaşmaları ile Slavlar ile Kazan Hanlığı arasında “Ebedi Barış” ilan edildi (1512).

Bu barış Muhammed Emin Han dönemi boyunca devam etti. Kazan Hanı, 1518 yılında vefat edince hem Slav barışı bozuldu hem de ülkenin bağımsızlığına yeniden gölge düştü. Muhammed Emin Han, 1817 yılında ağır bir hastalığa yakalanınca Slavlar, Slav düşmanlığı ile bilinen saltanat varisi Abdüllatif’i öldürmüşlerdi. Muhammed Emin Han’ın da vefatı ile birlikte itibar edilebilir bir saltanat adayı bulunmadığından saltanat adayı yine Slavlar tarafından belirlenecek, böylelikle ülke Slav Tahakkümü kaldığı yerden devam edecekti.

Kırım Hanı Mehmedgerey, Mengligerey’in oğlu Sahibgerey’in Kazan Hanı olarak atanmasını teklif ve talep etti. Ancak Kazan Hanlığının Kırım Hanlığı kontrolüne geçmesi Moskova Beyliğinin menfaatine bir durum ortaya çıkartmayacaktı. Bu sebeple yine kendisine sadakatle bağlı olan birini Kazan Hanlığına atadı. Uluğ Muhammed Han döneminde Muhammed Han’ın oğlu tarafından kurulan Oka Beyliği de zamanla Moskova Beyliğinin tahakkümü altına girmişti. Kasım Han’ın torunlarından Oka Bey’i Şah Ali, Muhammed Emin Han gibi hem 3. İvan hem de Slav beyliğinin sadakat ve himayesini kazanmıştı. Moskova Beyliği, kendisine sadakatinden emin olduğu Şah Ali’yi Kazan Han’ı olarak tayin ederek Kazan Hanlığının kendisine sadakatle bağlı bir Han tarafından idare edilmesini sağladı (1519).