İktisat Teorisi Ders Notları ve Soru Çözümleri 2
Ünite 2

İhtiyaç:
fizyolojik ve kültürel ihtiyaçlar olmak üzere ikiye ayrılır.fizyolojik ihtiyaçlar beslenme, giyinme ve barınma, kültürel ihtiyaçlar ise sinemaya gitmek, tiyatroya gitmek gibi ihtiyaçlardır.

mal:insan ihtiyaçlarını karşılayan her türlü fiziksel varlığı ifade eder.

Tüketici:mal tüketerek ihtiyaçlarını karşılayan kimseye denir.

Fayda:malların ihtiyaçları giderme özelliğidir.tüketicilerin amacı malların tüketimi sonucu elde edilen faydayı max. kılmaktır.

mal kümesinin özellikleri:mal kümesinde yer alan mal çeşidine n dersek, n sayılabilir bir sayıdır.yani sonmsuz değildir.ancak tüketim miktarı en fazla sonsuz olabilir en az sıfır.

Homo Economicus Varsayımı:iktisadi insan anlamına gelir.iktisadi insan, iktisadi akılcı insan olarak da isimlendirilir.iktisat biliminin en temel varsayımıdır.

iktisadi akılcılığın özellikleri
1.tam bilgiye sahip olma
2.seçici olma
3.tercihler arasında tutarlı olma
4.çoğu aza tercih etme

fayda Fonksiyonu:tüketicinin tükettiği malla bu tüketim arasındaki ilişkiyi gösteren fonksiyona fayda fonksiyonu denir.

fayda fonksiyonunun özellikleri

1.malların tüketilen miktarlarının artan bir fonksiyonudur.
2.sadece bir malın tüketilen miktarı arttığında toplam fayda azalarak artar.
3.her bireyin fayda fonksiyonu farklıdır.bireyler arası fayda karşılaştırılması yapılamaz.
Fayda kuramları

1.ordinalistler(sıralayıcılar)
fayda ölçülemez fayda karşılaşatırılamaz fayda sıralanabilir fayda subjektiftir bir maldan sağlanan fayda diğer mallardan bağımsız olmaz
2.kardinalistler(sayıcılar)
fayda ölçülebilir (util denilen birim ile) fayda objektiftir. bir maldan sağlanan fayda diğer mallarınkinden bağımsızdır.

diğer malalrın tüketim miktarı sabitken bir malın tüketim miktarı arttığında toplam fayda azalarak artar.bu özelliğe azalan marjinal fayda özelliği denir.

Toplam fayda:bir malın tüketilen tüm birimlerinin sağladığı faydadır.TU ile gösterilir.

Marjinal Fayda toplam:tüketim miktarının bir birim arttırılması durumunda toplam faydada meydana gelen değişmeye denir..Marjinal fayda tüketim arttırıldıkça sürelkli olara azalır bunun nedeni ihtiyaçlar karşılandıkça şiddetinin azalmasıdır.MU ile gösterilir.

Marjinal fayda; toplam faydadaki değişmenin tüketim miktarındaki değişmeye oranıdır.
Toplam faydadaki değişme
Marjinal fayda= ----------------------------------
tüketim mikt. değişme

toplam fayda eğrisine çizilen teğetin eğimi marjinal faydayı verir.

Azalan marjinal fayda yasası:diğer malların tüketim miktarları sabitken bir malın tüketilen miktarı arttırıldığında toplam fayda azalarak artar.
ÖRN: X MU
--- ---
1 10
2 18
3 23
4 25
5 25
6 24 tabloya göre 4. birim mal tüketildiğinde marjinal fayda değeri kaçtır?

Toplam faydadaki değişme 25-23 2
Marjinal fayda= ----------------------------------=---------------=---------=2
tüketim mikt. değişme 4-3 1
farksızlık eğrileri:tüketiciye bellirli bir toplam faydayı sağlayan tüketim bileşenlerini ifade eden noktaların geometrik bileşimine denir.
farksızlık eğrileri üzerindeki her nokta eşit toplam fyadayı gösterir.

farksızlık eğrileri orjinden uzaklaştıkça daha yüksek toplam fayda elde edilir.
farksızlık eğrileri negatif eğimlidir.
farksızlık eğrileri orjine göre dış bükeydir.
farksızlık eğrilerinin birbirlerini kesmeme özelliği iktisadi insanın tercihler arasındaki tutarlılık özelliği ile ilgilidir.
bir malın diğerinin yerine kullanılmasına ikame denir.

farksızlık eğrisi üzerinde bir noktadan dolayında tüketicnin bir malı diğerine tercih ettiği değişim oranına marjinal ikame oranı denir.

farksızlık eğrilerinin orjine göre dış bükey olmasının nedeni azalan marjinal fayda yasasıdır.
farksızlık eğrilerinin negatif eğimli olmalarının nedeni aynı fayda düzeyinde kalabilmek için bir malın tüketimi artığında diğer malın tüketiminin azalmasıdır.
harcama olanaklarının parasal ifadesine bütçe kısıtı denir.

tüketici her mala harcadığı sonuncu liralardan eşit marjinal fayda sağladığında tüketici dengesi sağlanır.

tüketici dengesinin değişmesine neden olan faktörler:fiyatın değişmesi,bütçenin değişmesi,zevk ve tercihlerin değişmesidir.
fiyat tüketim eğrilerinden hareketle talep eğrileri oluşturulur.
gelir tüketim egrilerinden hareketleengel egrileri olusturulur.

hicks fiyat değişimin yarattığı etkiyi iki kısımda inceler.ikame ve gelir etkisi.

Ünite 3

piyasa talep ve talep esnekliği

her bir fiyat düzeyinde bireysel talep eğrilerinin yatay toplanması ile ulaşılan eğriye piyasa talep eğrisi denir.piyasa talep eğrisinin düşey ekseninde fiyat yatay ekseninde toplam talep yer alır.negatif eğimlidir.bunun nedeni fiyat ve talep arasındaki ters yönlü ilişkidir.

piyasa talep fonksiyonu Qd=f(P,P2,P3.....Pn,G,Z)
Qd=telep miktarı P1=malın kendi fiyatı P2,P3..Pn=diğer mallların fiyatı G=gelir Z=Zevk ve tercihler

iktisatta bir değişken dışında öteki değişkenlerin sabit kabul edilmesine CETERİS PARİBUS varsayımı denir.

bir fonksiyonel ilişkide belli bir bağımsız değişkende oluşan nispi değişikliğin bu fonksiyonda yer alan bağımlı yada bağımsız başka bir değişkende oluşturduğu nispi değişikliği ölçen kavrama esneklik denir.en cok kullanılan esneklık hesaplamaları fiyat ve gelir esneklikleridir.
etkilenen (bağımlı) değişkendeki nispi değişikli
esneklik=--------------------------------------------------------------------
etkilenmeyen (bağımsız) değişkendeki nispi değişiklik

talebe ilişkin 3 tür esneklik hesaplanır
1.talebin fiyat esnekliği
2.talebin gelir esnekliği
3.talebin çapraz fiyat esnekliği

bir malın fiyatında olusan nispi değişikliğin talep miktarında oluşturacağı nispi değişikliğe talebin fiyat esnekliği denir.

E=0 HİÇ ESNEK OLMAYAN TALEP
E<0 ESNEK OLMAYAN TALEP
E=1 BİRİM TALEP
E>1 ESNEK
E=sonsuz sonsuz esnek talep

tabeın gelır esneklıgı
EG>1 İSE LÜKS MAL
0 EG<0 GİFFEN MAL

Ünite 4

üretim:mal ve hizmetin meydana getirlmesi stoklanması gibi fayda yaratma sürecidir.
üretim faktörleri emek,sermaye,doğa (toprak), girişimci(müteşebbis)

MARSHALL ANALİZİ:analiz yapılırken sadece bir girdinin değişip diğerlerinin sabit varsayılması yöntemidir.

marshall analizindeki varsayımlar
1.sadece bir değişken girdi vardır.
2.diğer girdilerin hepsi sabittir.
3.sabit ve değişken girdilerdeğişik oranda üretime katılabilir.
girdi:üretimde kullanılan her şey.
1.sabit girdi:kısa dönemde miktarı değiştirtileyen girdi.
2.değişken girdi:kısa dönemde mikratı değiştirilebilen girdiler.
üretimde dönemler
1.cok kısa dönem:sadece mal alış verişine yetecek kadar kısa dönem
2.kısa dönem:sabit girdilerin değiştirilemeyip sadece değişken girdilerin değiştirilebildiği dönem.
3.uzun dönem:tüm girdilerin değiştirilebildiği dönemdir.

üretim fonksiyonu:teknoloji sabitken belirli bir sürede her girdiden belirli miktarlarda kullanıldığında ne kadar ürün elde edilebileceğini gösteriri.
X=f(L/K,H)