Atatürk’ün Eserleri
​
En büyük eseri bize emanet ettiği çağdaş Türkiye Cumhuriyeti olan Atatürk’ü ve O’nun fikirlerini aslında bize en iyi kendisi anlatmaktadır. Çağdaş Türkiye Cumhuriyetini kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatı boyunca kaleme aldığı toplam 14 adet yazılı eseri mevcuttur. Atatürk’ü kendi kaleminden anlatan bu yazılı eserlerini 3 başlık altında incelememiz mümkündür. Bu kapsamda;

1 - Atatürk’ün Siyasal Yaşama Yönelik Eserleri

- Büyük Söylev (Nutuk)

- Atatürk’ten Mektuplar

- Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri
2 - Atatürk’ün Sosyal Kültürel Alana Yönelik Eserleri

- Atatürk’ün Hatıra Defteri

- Arı Burnu Muharebeleri Raporu

- Karlsbad Hatıraları

- Geometri

- Medeni Bilgiler
3 - Atatürk’ün Askerliğe Yönelik Eserleri
- Bölüğün Muharebe Eğitimi

- Takımın Muharebe Eğitimi

- Taktik Tatbikat Gezisi

- Taktik Meselelerin Çözümü ve Emirlerin Yazılmasına İlişkin Öğütler

- Cumalı Ordugahı

- Zabit ve Kumandan ile Hasbıhal


Şimdi, ATATÜRK’ün eserlerini tek tek inceleyelim.

(Atatürk’ün Nutuk’u sunduğu konuşma - 1927)
1. Atatürk’ün Siyasal Yaşama Yönelik Eserleri

Büyük Söylev (Nutuk) :

19 Mayıs 1919’daki “Genel Durum ve Görünüş” ile başlayıp, “Gençliğe Armağan” ile biten Atatürk’ün Söylev (Nutuk)’i, tarihi hem yansıtan hem de yorumlayan bir belgedir. Atatürk’ün kendi deyimiyle, “ulusal ve çağdaş bir devletin” kuruluş öyküsüdür.

Söylev (Nutuk)’e dikkatle bakıldığı zaman hem Kurtuluş Savaşı ideolojisi, hem de yalnız bir önderin çevresiyle hesaplaşması görülür. Atatürk, inanılmaz başarısını aktarırken, kendisini yalnız bırakanlardan, başarısına inanmayanlardan da hesap sormaktadır. Rauf Orbay, Refet Bele, Kazı Karabekir Paşa, Ali Fuat Cebesoy, Bekir Sami, Cafer Tayyar, Nurettin Paşa, Ali İhsan Sabis, Nazım Bey ve Kara Yusuf, bir zamanlar önderin yanında olan fakat sonradan ona ayak uyduramayarak, ters düşen kişilerdir. Söylev (Nutuk), düşmana ve Osmanlı’ya yöneldiği ölçüde, bu kişileri de kapsamaktadır.

Söylev (Nutuk), zafere doğru giderken çeşitli uzlaşmalardan yararlanan bir önderin değil, zaferi kazanmış ve bu yüzden de artık kendi çözümlerini egemen kılan bir önderin sözleridir.

Söylev (Nutuk), genç bir devletin pekiştirilmesini amaçlıyordu. Çünkü, devrimci kadro içinde Atatürk’ün hesaplaşmak zorunda kaldığı kişiler, etkin kamuoyu önderleri ve asker kişiler olarak varlıklarını sürdürüyorlardı. Oysa genç devletin, bu devletin niteliği hakkındaki siyasal çekişmelere dayanacak gücü yoktu. İşte bu nedenle Atatürk, yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin nitelikleri hakkında kuşku duyan eski arkadaşlarını duraksamaksızın saf dışı bırakıvermiştir.

Atatürk, Neden Söylev (Nutuk)’i yazmaya gerek duymuştur? “Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir. Yazan, yapana sadık kalmazsa değişmeyen hakikat, insanlığı şaşırtacak mahiyet alır.” sözleri Atatürk’e aittir. Bu nedenle başardığı büyük devrimin yorumunu başkalarına bırakmak istememesi doğaldır.

Bu kapsamda; tarihe mal olmuş bir belge, tarihi yorumlayan bir belge ve yeni Cumhuriyet’i pekiştiren bir olay olarak üç nitelik taşımaktadır.


Atatürk’ten Mektuplar:

Bu yazılar, 1935-1938 yılları arasında Cenevre Üniversitesi’nde öğrenimini yapmakta olan A.Afet İnan ile Atatürk arasında yazılan mektupları kapsamaktadır. Atatürk, mektuplarında en çok “Hatay Meselesi”nden bahsetmiştir. Hastalığının son günlerinde başbakan ve bakanlarla görüşürken üzerinde en çok durduğu konu ise, ekonomide sanayi planlarının ivedilikle uygulanması idi. Ayrıca, bu eserden de gördüğümüz üzere, Atatürk, Türk Tarih Kurumu’nun çalışmaları ile de yakından ilgileniyordu.
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri:

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Meclis’te, Yurt içi gezilerinde, Cumhuriyet Halk Partisi Platformlarında yapmış olduğu tüm konuşmaların ve gazeteci ve kişilere vermiş olduğu tüm demeçlerin toplandığı 5 ciltlik bir eserdir.
2.Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Alana Yönelik Eserleri
Atatürk’ün Hatıra Defteri :

Mustafa Kemal Atatürk, 1 nci Dünya Savaşı’nda; Gelibolu, Diyarbakır, Bitlis ve Suriye cephelerinde bulunmuştur. Türk ordularını bu bölgelerde idare ederken bir taraftan o bölgeleri ve halkını yakından tanımak fırsatını bulmuş, diğer taraftan da yurdun çeşitli bölgelerinden gelen subay ve erlerin kabiliyetlerine ve yurtları için yaptıkları fedakarlıklara şahit olmuştur. Bu geleceğin büyük adamı Kemal Atatürk için büyük bir tecrübe devresidir.

Mustafa Kemal, yazmış olduğu bu küçük hatıra defterini, doğu cephesindeki yaveri yedek subay Şükrü Tezer’e vermiştir. Anılan hatıra defteri Şükrü TEZER’in savaşa ait hatıra ve yazıları ile birlikte yayınlanmıştır. Mustafa Kemal’in kendi el yazısıyla olan hatıraları az olmakla beraber çok ilgi çekicidir.


Arı Burnu Muharebeleri Raporu :

“Arıburnu Raporu”, Birinci Dünya Savaşı içinde ve Mustafa Kemal Atatürk tarafından İkinci Ordu Komutanlığı sıralarında Harp Tarihi Dairesinin isteği üzerine yazılmıştır.
Karlsbad Hatıraları:

1918 yılını kapsayan anılan günlük hatıra defterleri M.Kemal’in Karlsbad’da “Geçen Günlerim” başlığı altında altı deftere yazdığı hatıralardır. M. Kemal Atatürk, askeri, siyasi ve sosyal meseleler üzerinde fikirlerini açmakta ve özellikle okuduğu kitaplardan aktarmalar yapmaktadır. Ancak bunlarda kendi fikirlerini çoğunlukla belirtmemektedir.

Aynı usulü bu tarihten önceki hatıra defterlerinde de takip etmiştir. Zaten kendisinin her zaman her yerde kitap okuduğu bilinmektedir. Tarihi olayları, geleceğe ışık tutacak nitelikte bulduğu için yalnız ezberlemekle değil fakat tahliller yaparak değerlendirilmektedir. Bu bir aylık hatıra yazılarında Atatürk milli benliğine bağlı Türkiye’nin geleceğine yön verecek hazırlık içindedir.
Geometri:

Bu kitabı Atatürk ölümünden 1.5 yıl kadar önce, III ncü Türk Dil Kurultayından hemen sonra 1936-1937 yılı kış aylarında Dolmabahçe Sarayında kendi el yazısı ile yazmıştır.

Askerlik çığırından gelen Atatürk’ü, siyaset olayları büyük bir devlet adamı yapmış olduğu gibi, yurdun kültür sorunları da O’nu büyük bir eğitimci durumuna getirmiştir.

Geometri , eski terimle “Hendese”, eğitim örgütümüzde önemli bir yer tuttuğu halde, bunun terim düzeni çok ağdalı ve çapraşıktır. Arapça ve Farsça, okul programından kaldırılmış fakat Arapça üzerine kurulmuş olan terimler kalmıştır. Örneğin, “müselles-i mütesaviyül adla”yı çözümlemesi olarak hangimiz anlayabilirdik? Eğitimde bir gerçek vardır; anlayış yolunun açık olması, bir ipucu bulunması gerekir. “Müselles-i mütesaviyül adla” bu nitelikte değildir; bir külçe gibi anlayış yolunu tıkayan, öğrencinin eline hiçbir ipucu vermeyen cansız bir tekerlemedir. Atatürk, öğrencideki bu anlayış tıkanıklığını açmak için bu terimi, ana dili öğelerinden yapılı bir şekilde “eşkenar üçgen” e çevirmiştir.

İşte bu 44 sayfalık küçük kitapta; boyut, uzay, yüzey, düzey, çap, kesit, yay, çember, teğet, açı, açıortay, taban, yatay, düşey, dikey, üçgen, dörtgen, eşkenar, ikizkenar, yamuk, artı, eksi, çarpı, bölü eşit, toplam, oran, orantı, türev, alan, varsayım, gerekçe gibi terimler hep bu amaçla Atatürk tarafından türetilip konmuştur.