Muhasebe Uygulamaları 1
ÜNİTE 1- ENVANTER İŞLEMLERİ

ENVANTER: Saymak,ölçmek,tartmak,değerlemek suretiyle bilanço gününde tüm mevcutları, alacakları ve borçları kesin bir şekilde tesbit etme işlemine envanter denir.
Envanter türleri şunlardır:

Kuruluş envanteri :İşletmeler kurulduklarında ilk yapacağı kuruluş envanteridir.
Dönemsonu envanteri : 31.12.- itibariyle çıkarılması zorunlu olan envanterdir.
Devir envanteri: İşletmeler devredildiklerinde devir envanteri çıkartmak zorundadır.
Tasfiye envanteri : İşletmeler tasfiye edildiğinde tasfiye envanteri çıkartacaklardır.

Envanter 2’ye ayrılır :1- Muhasebe dışı envanter
2- Muhasebe içi envanter

Muhasebe dışı envanter : Muhasebe kayıtları dikkate alınmadan çıkarılan envantere muhasebe dışı envanter denir.Envanterin tanımını içerir.
T.T.K.’ca düzenlenmiştir.Yılda en az 1 kez yapılmalıdır.Bilanço muhasebe dışı envantere göre düzenlenir.

Değerleme : Bir işletmenin varlıklarının ve borçlarının bilanço günündeki gerçek değerlerinin tesbit ve takdiri işlemine değerleme denir.

T.T.K.’ya göre değerleme : Maliyet bedelini esas almıştır.

V.U.K.’a göre değerleme : 7 gruba ayrılır:
Maliyet bedeli : Bir iktisadi varlığın elde edilmesi veya değerinin arttırılması için yapılan giderlerin toplamına maliyet denir.
Maliyet bedeli şu varlıklara uygulanır:
- Maddi duran varlığa
- Maddi olmayan duran varlığa
- Ticari mallara
- Üretilen mamüllere
- Üretilen tarımsal ürünlere

Borsa rayici : Borsaya kayıtlı iktisadi varlıkların bilanço günündeki borsa değerini ifade eder. Yabancı paralara uygulanır.
Tasarruf değeri ( peşin değer): Bir iktisadi varlığın değerleme gününde sahibi için arzettiği değerdir.Senetli alacaklara ve senetli borçlara uygulanır.

Mukayyet değer( kayıtlı değer) : Bir iktisadi varlığın muhasebe kayıtlarında görünen değeridir.Senetsiz alacak ve senetsiz borçlara uygulanır.

İtibari değer (nominal-üzerinde yazılı): Her türlü senet hisse senedi ve tahvillerin üzerinde yazılı olan değerdir.Para ve çıkarılmış tahvillere uygulanır.

Rayiç bedel : Bir iktisadi varlığın piyasadaki alım-satım değerini ifade eder.
Sadece gayrimenkullere uygulanmaz.
Emsal bedel: Gerçek bedeli bilinmeyen veya tam tesbit edilemeyen iktisadi
varlıkların benzerlerine nazaran sahip olduğu değerdir.Değeri düşen mallara uygulanır.

Emsal bedelde şu sıralama izlenir: 1-Ortalama fiyat 2- Maliyet bedeli 3- Takdir esası
Muhasebe ilkelerine göre değerleme: Ya maliyet yada maliyet bedeli ile piyasa fiyatından hangisi düşük ise onunla değerleme yapılır.

NOT: Tüm kanun ve ilkeler açısından ortak değerleme yöntemi maliyet bedelidir.
Muhasebe içi envanter : Muhasebe dışı envanterin kayıtlara geçmiş halidir.
Sırasıyla şu aşamalardan oluşur:-Genel geçici mizan
- Envanter ve kayıtları
- Kesin mizan
- Mali tablolar ( bilanço ve gelir tablosu)
- Hesapların kapatılması


KAR HESAPLAMA YÖNTEMLERİ

1)Özsermaye karşılaştırmasıyla karın tesbiti:
DSÖS – DBÖS + ÇEKİLEN – İLAVE = KAR/ZARAR
( DSV-DSB ) – ( DBV-DBB ) + ÇEKİLEN – İLAVE = KAR/ZARAR

2)Hasılat yöntemi ile karın tesbiti :
Gelir ve giderler tahakkuk etmiş olsa bile alınmış yada ödenmiş kabul edilir.
GELİRLER – GİDERLER = KAR/ZARAR
GELİRLER > GİDERLER = KAR
GİDERLER > GELİRLER = ZARAR
NOT: Envanter işlemleri esnasında en önemli kalem Ticari Mal ‘dır.
TTK’ ya göre bulunan kar Ticari kar
VUK’ a göre bulunan kar Mali kar/ Vergi kar’ıdır.

ÜNİTE 2 – HAZIR DEĞERLER VE MENKUL KIYMETLER

KASA HSB: Aktif karakterli bir bilanço hesabıdır.Kasaya giriş oldığunda kasa hesabının borcuna, kasadan çıkış olduğunda hesabın alacağına kayıt yapılır.
KASA HSB

GİRİŞ ÇIKIŞ



Kasa hesabıyla ilgili dönem sonunda 3 işlem ile karşılaşılabilir:
1-) Kasa denkliği : Hesabın borç kalanı ile gerçekte kasanın mevcutu birbirinin aynıysa kasa denk demektir.Bu durumda bir düzeltme kaydı yapılmaz.

Örnek : Kasanın denk olması için sayım sonucu mevcut kaç olmalıdır?
B KASA HSB A

3.500.000 2.000.000



2-) Kasa noksanı : Kasa mevcutu Kasa hesabının borç kalanından eksik ise kasa noksandır.Sebeb ;- fazla bir ödeme yapılmış olabilir
- eksik tahsilat yapılmıştır
- bir ödemenin kaydı unutulmuştur
- kişi zimmetine para geçirmiş olabilir.
Eksikliğin nedeni hiçbir şekilde bulunamıyorsa eksiklik Olağandışı gider ve zarar hsb.’nın borcuna devredilir.

Örnek : Sayım sonucu 1.100.000.TL.’dır, noksanlığın sebebinin bankadan yapılan eksik tahsilat olduğu anlaşılmıştır.Düzeltme kaydını yapınız.
B KASA HSB A ------------------------------------------------

2.000.000. 800.000. Sayım ve Tesellüm Nok Hsb. 100.000
Kasa Hsb. 100.000
-------------------------------------------------
Bankalar Hsb. 100.000
Sayım ve Tesellüm Nok.Hsb. 100.000
--------------------------------------------------






Örnek : Sayım sonucu 1.500.000.TL.fakat noksanlığın sebebi bulunamamıştır.Düzeltme kaydını yapınız.
B KASA HSB A ------------------------------------------------

5.000.000 3.000.000 Sayım ve Tesellüm Nok Hsb. 500.000
Kasa Hsb. 500.000
-------------------------------------------------
Olağandışı Gid.ve Zarar Hsb. 500.000
Sayım ve Tesellüm Nok.Hsb. 500.000
------------------------------------------------
3-) Kasa fazlası : Kasa mevcutu kasa hesabının borç kalanından fazla ise kasa fazladır.Şu sebeblerden fazla çıkabilir:
- Bir tahsilat kaydı yapılmamıştır yada eksik tahsilat kaydı yapılmıştır.

- Eksik bir ödeme yapılmış olabilir.
- Fazla bir tahsilat yapılmış olabilir.
- Bir ödeme fazla kaydedilmiş olabilir.
Fazlalık nedeni bulunamıyorsa Olağandışı Gelir ve karlar hsb.na alacak kaydı yapılır.
Örnek : Sayım sonucu mevcut 2.500.000.TL. dir.Fazlalığın nedeni müşteriye yapılan eksik ödemedir.Düzeltme kaydını yapınız.
B KASA HSB A ------------------------------------------------

5.000.000. 3.000.000. Kasa Hsb. 500.000
Sayım ve Tesellüm Faz.Hsb. 500.000
-------------------------------------------------
Sayım ve Tesellüm Nok.Hsb. 500.000
Alıcılar 500.000
------------------------------------------------
Örnek : Sayım sonucu mevcut 4.000.000.TL. dir.Fazlalığın nedeni ise bulunamamış.Düzeltme kaydını yapınız.
B KASA HSB A
--------------------------------------------------
7.000.000. 4.000.000. Kasa Hsb. 1.000.000
Sayım ve Tesellüm Faz.Hsb. 1.000.000
-------------------------------------------------
Sayım ve Tesellüm Faz..Hsb. 1.000.000
Diğer Ol.dş.Gel.Kar.Hsb. 1.000.000
--------------------------------------------------
YABANCI PARALAR : Yabancı paralar kasa hsb.nın altında izlenir.Tek düzende yabancı paralar için bir hesab yoktur.Yabancı paralar dönem sonunda Maliye Bkl.ğının açıkladığı kur üzerinden değerlendirilir.Değerlemede kasa hesabında işlem yapılır.

Örnek : İşletme yaptığı bir satış karşılığında müşteriden 2000 $ almıştır.O tarihte 1 $ = 100.000.TL. YKY.
-----------------------------------------------
KASA 200.000.000
Y.İÇİ SATIŞLAR 200.000.000
------------------------------------------------
2000$ * 100.000 TL. = 200.000.000.TL.
Örnek : İşletme 1000 $ ‘ı 1$ = 200.000.TL.den bozmuştur.
------------------------------------------------
KASA 200.000.000
KASA 100.000.000
KAMBİYO KARI 100.000.000
------------------------------------------------




Örnek : İşletme kasasında 1000 $ vardır.Kasa hsb.borç kalanı 100.000.000.TL.dir.Dönem sonunda Maliye Bakanlığı kuru
1 $ = 150.000.TL.açıklamıştır.YKY.
------------------------------------------------
KASA 50.000.000
KAMBİYO KARI 50.000.000
------------------------------------------------
Örnek :Yıl sonu işletme kasasında 3.000.$ vardır.Mal.Bkl.kuru ise 1 $ = 60.000.TL
Aynı tarihte kasanın ve dövizin durumu nedir?
KASA HSB A ------------------------------------------------
15.000.000 KASA HSB 3.000.000
3.000.000 KAMBİYO KARI 3.000.000

18.000.000 --------------------------------------------------
3.000 $ * 60.000 = 18.000.000 3.000.000 artış var
Örnek :Yıl sonu işletme kasasında 2.000.$ vardır.Mal.Bkl.kur ise 1$ = 100.000.TL
Aynı tarihte kasanın ve dövizin durumu nedir?
KASA HSB A ------------------------------------------------

400.000.000 200.000.000 KAMBİYO ZARARI 200.000.000
KASA 200.000.000

200.000.000 --------------------------------------------------
2000 $* 100.000 TL. = 200.000.000
BANKALAR HSB :
Dönem sonunda bankaların ana hesapları ile yardımcı hesapları karşılaştırılır.Gerekli düzeltme kayıtları yapılır.Tahakkuk eden faizler kayda alınır.

Bankalar hesabına AC/HSB da denir.Alacaklı c/hsb’ a tahakkuk eden brüt faizden %10 Gelir Vergisi bundanda %10 fon payı kesilir.Kalan kısım net faizdir.
BANKALAR
BANKALAR BANKA KRD.
ACH BCH
(Faiz geliri) (Finansman gideri)
Örnek : Bankadaki paraya 90.000.000 faiz geliri tahakkuk ettirilmiştir.Net faizi bulunuz.YKY.
90.000.000*%10 = 9.000.000. GV 9.000.000.GV * %10 = 900.000.FON PAYI
9.000.000.+ 900.000. = 9.900.000 Toplam kesinti
90.000.000. – 9.900.000 = 80.100.000
-----------------------------------------------
PEŞ.ÖD.VER.VE FON. 9.900.000
BANKALAR 80.100.000
FAİZ GELİRİ 90.000.000
------------------------------------------------
Örnek : Yıl içinde Akbank ach’na yatırılan 50.000.000.TL yanlışlıkla garanti ach’na
Yatırılmış gibi kaydedilmiştir.Düzeltme kaydını yapınız.
--------------------------------------- ------------------------------------------
BANKALAR (garanti) 50.000. BANKALAR(Akbank) 50.000.
KASA 50.000 BANKALAR(garanti) 50.000
----------------------------------------- ------------------------------------------
Hatalı kayıt Düzeltme kaydı







Örnek:Yıl içinde iş bankası ach’dan çekilen 10.000.000.TL yanlışlıkla ziraat bankasından çekilmiş gibi kaydedilmiştir.Düzeltme kaydını yapınız.
------------------------------------------- --------------------------------------------
KASA 10.000.000 BANKALAR(ziraat) 10.000.000
BANKALAR (ziraat) 10.000.000 BANKALAR(işbankası) 10.000.000
-------------------------------------------- ---------------------------------------------
Hatalı kayıt Düzeltme kaydı
Örnek : Yıl içinde müşteri B’nin Akbanka yatırdığı 40.000.000.TL ‘nin kayıtlara
Geçmediği anlaşılmıştır.Düzeltme kaydını yapınız.
-----------------------------------------------
BANKALAR(Akbank) 40.000.000
ALICILAR(b) 40.000.000
-----------------------------------------------
Örnek : Yıl içinde A bankasından satıcı Mehmet beye yapılan 20.000.000.TL
Ödeme kayıtlara geçmemiştir.Düzeltme kaydını yapınız.
----------------------------------------------
SATICILAR(Mehmet bey) 20.000.000
BANKALAR(Abankası) 20.000.000
------------------------------------------------
MENKUL KIYMETLER
İşletmenin kar elde etmek amaçlı geçici bir süre elde tutmak için satın aldığı hisse senedi
Tahvil yatırım fonu gibi varlıklara menkul kıymet denir.
Hisse senedi : AŞ.’lerin hisseli komandit şirketlerin ve kooperatiflerin kanuni hükümlere
Uygun olarak çıkarttıkları sermayeye katılma belgelerine hisse senedi denir.Nama yada
Hamiline yazılı olabilir, devredilebilir.Hisse senedi sahipleri karpayı-temettü alır.
Tahvil : İktisadi devlet teşekküllerinin kamu kuruluşlarının ve AŞ.’lerin borç para sağlamak
Amacıyla çıkarttığı borç senetlerine tahvil denir.Nama yada hamiline yazılı olabilir, devredilir.
Menkul kıymetler şu amaçlı satın alınırlar :
- Kısa zamanda alıp satmak
- Diğer şirket yönetimine katılmak
- Riski dağıtarak devamlı gelir sağlamak
- İş ilişkileri kurmak
- Özel fonlar tahsis etmek
*Menkul kıymetler alış bedelleri üzerinden kayıt edilir.Alındığında ilgili hesaba borç, satıldığında ilgili hesaba alacak kaydı yapılır.Alım-satım esnasında oluşan karlar Menkul Kıymet Satış Karları Hsb.na alacak, zararlar ise Menkul Kıymet Satış Zararları Hsb.na borç kaydedilir.

* Dönemsonunda hisse senetlerinde oluşan değer düşmeleri için karşılık ayırma zorunluluğu
vardır.Ayırırken değer düşüklükleri dikkate alınır, artışlar dikkate alınmaz.
Örnek: İşletme peşin olarak 100.000.000.TL.tutarında hisse senedi satın almıştır.YKY.
-------------------------------------
HİSSE SENEDİ 100.000.000
KASA 100.000.000
--------------------------------------
Örnek: İşletme 100.000.000.TL.ye satın aldığı hisse senetlerini peşin 150.000.000.TL.ye
Satmıştır.YKY.
-----------------------------------------------------
KASA 150.000.000
HİSSE SENETLERİ 100.000.000
MENKUL KIY.SAT.KARI 50.000.000
-------------------------------------------------------




Örnek: İşletme daha önce 300.000.000.TL.ye satın aldığı hisse senetlerini 250.000.000.TL.ye
Satmıştır.YKY.
---------------------------------------------------------
KASA 250.000.000
MENKUL KIY.SAT.ZARARI 50.000.000
HİSSE SENETLERİ 300.000.000
-----------------------------------------------------------
Örnek: İşletmenin dönem içinde 100.000.000.TL.ye aldığı hisse senetlerinin dönemsonu borsa değeri 50.000.000.TL.dir.YKY.
----------------------------------------------
KARŞILIK GİDERLERİ 50.000.000
MEN.K.DEĞ.DÜŞ.KAR. 50.000.000
-----------------------------------------------
BORÇLU NAZIM HSB 50.000.000
ALACAKLI NAZIM HSB 50.000.000
------------------------------------------------
100.000.000.- 50.000.000 = 50.000.000
Örnek : X= 100.000 Y= 80.000 değerli hisse senetlerinin dönemsonu borsa değerleri ise şunlardır: X= 70.000 Y= 100.000 ise YKY.(Değer artışı dikkate alınmaz.)
----------------------------------------------
KARŞILIK GİDERLERİ 30.000.000
MEN.K.DEĞ.DÜŞ.KAR. 30.000.000
-----------------------------------------------
BORÇLU NAZIM HSB 30.000.000
ALACAKLI NAZIM HSB 30.000.000
------------------------------------------------
100.000.000.- 70.000.000 = 30.000.000
Örnek: İşletmenin Arı AŞ.ye ait 50.000.nominal değerli 1.000 adet hisse senedi vardır.Arı AŞ.hissedarlarına %50 kar payı dağıtacağını açıklamıştır.
-------------------------------------------------------
DİĞER HAZIR DEĞERLER 25.000.000 Temettü-Kar payının tahakkuk kaydı
İŞT.TEMETTÜ GEL. 25.000.000
--------------------------------------------------------
50.000.* 1.000=50.000.000*%50=25.000.000
Örnek: Hisse senedi kuponları Arı Aş.ye verilerek 25.000.000.TL.temettü geliri tahsil edilmiştir.
-------------------------------------------------------
KASA 25.000.000 Temettünün tahsil edilmesi
DİĞER HAZIR DEĞERLER 25.000.000
--------------------------------------------------------
Örnek : İşletmenin elinde Arı AŞ.nin çıkardığı tahvillerden 80.000.000.TL nominal değerli %60 faizli 30.09.1999 faiz tarihli tahvil vardır.Arı AŞ.tahvil faizlerinden %10 gelir vergisi ve ondanda %10 fon payı ayırmış net tutarı 01.10.1999 da işletmeye ödemiştir.
80.000.000* %60 = 48.000.000 tahvil faizi
48.000.000* %10 = 4.800.000 gelir v.stopajı
4.800.000* %10 = 480.000 fon payı
-------------------------------------------------------
42.720.000 net faiz geliri
-----------------------------------------------------
DİĞER HAZIR DEĞERLER 48.000.000 tahvil faizi tahakkuku
FAİZ GELİRLERİ 48.000.000
-----------------------------------------------------
-------------------------------------------------------
KASA 42.720.000 tahvil faizi tahsil edilmesi
PEŞ.ÖD.VER.VE FON. 5.280.000
DİĞ.HAZIR DEĞERLER 48.000.000
---------------------------------------------------------

Örnek: Dönemsonu işletme elinde fazi başlangıcı 1 aralık faizi %80 olan 3 aylık 100.000.000.TL.değerinde hazine bonosu vardır.31 aralık itibariyle faiz ne kadardır.YKY.
100.000.000*80*31
------------------------ = 6.794.520.
365
-------------------------------------------------
GELİR TAHAKKUKLARI 6.794.520. Bir sonraki yılın gelirin cari yıl tahakkuk kaydı
FAİZ GELİRLERİ 6.794.520
---------------------------------------------------
BORÇLU NAZIM HSB 6.794.520
ALACAKLI NAZIM HSB 6.794.520
-----------------------------------------------------
Bu işlem dönemsonu ile ilgilidir.İlgili Hesabı kapatmak için yapılmıştır.